Ciekawe informacje – nie tylko dla seniorów!

Czym jest medycyna 
Prof. Jan Duława, prorektor ds. nauki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w swoim wystąpieniu skupił się na różnicach między medycyną a biznesem. Podkreślił, że należy zacząć od uzgodnienia pojęć.

– Co to jest medycyna? To nauka o zdrowiu, chorobach i sposobach leczenia, ale i sztuka rozpoznawania chorób, leczenia chorych, zapobiegania chorobom. Co to jest biznes? Przedsięwzięcie handlowe czy usługowe przynoszące zysk. Jakie są cele medycyny? Rozpoznawanie chorób, leczenie chorych oraz opieka nad tymi, których wyleczyć już nie można – wymieniał prof. Duława.

Podkreślił, że ”wbrew temu, co sądzą niektórzy medycyna nie jest sztuką zarabiania na lękach przed śmiercią i chorobą”.

– Nie jest też, jak chce tego NFZ, działalnością handlową polegającą na sprzedaży procedur znajdujących się w katalogu płatnika. Medycyna nie jest także organizowaniem i kontrolowaniem kolejek pacjentów ani popisem czyichś umiejętności – mówił prorektor SUM.

Porównał też cele medycyny i biznesu.

W przypadku biznesu jest to zysk z działalności. Cele medycyny to utrzymanie lub przywrócenie zdrowia i przynoszenie ulgi w cierpieniu. Czy są jakieś podobieństwa?

– Zgadzam się, że w medycynie można wykorzystać reguły procesu biznesowego. Proponuję określenie medycyny jako procesu biznesowego, zorganizowane użycie informacji oraz zasobów w celu zapewnienia najlepszego poziomu zdrowia jednostki i społeczeństwa, w tym zapobieganie chorobom, leczenie chorych i ulżenie w cierpieniu – podawał prof. Duława.

Motywacje biznesu i medycyny są różne 
Wskazał też, że zarówno biznes, jak i medycyna kreują pewną wartość, ale – jak podkreślił – ich motywacje są różne.

– Motywacją i kierunkiem działania wytwórców towarów konsumpcyjnych nie jest zaspokojenie potrzeb klienta, lecz utrzymanie go w stanie ciągłego niezaspokojenia. Klient zaspokojony przeszkadza w rozwoju biznesu – zupełnie odwrotnie jest w sytuacji medycyny. Czujność przedsiębiorcy polega na rozpoznaniu niezaspokojonych popytów. Natomiast czujność lekarza musi polegać na rozpoznawaniu i informowaniu o prawdziwych zagrożeniach zdrowotnych – mówił prof. Jan Duława.

– Nie może kreować nowych potrzeb, a jeśli się to robi, to nie jest to już medycyna. Chory może stać się mniej lub bardziej chory czy zdrowy, ale człowiek zdrowy nie może być bardziej zdrowy niż jest – podkreślał.

Dodał, że każda działalność człowieka musi uwzględniać porządek naukowo-techniczny (robię to, co jest możliwe) i musi uwzględniać porządek prawny, który ten porządek naukowo-techniczny ogranicza.

– Ale żadne prawo nie zabrania egoizmu, chciwości, pogardy do innego człowieka. Biznes jako taki jest etycznie immoralny. Podkreślę to – nie niemoralny, ale stojący poza moralnością, moralnie neutralny! Natomiast medycyna musi uwzględniać porządek etyczny, odpowiadać na pytanie co jest dobre, co złe i co jest obowiązkiem – mówił profesor.

Podkreślił, że warunkiem istnienia medycyny jest uwolnienie się od prymatu zysku ekonomicznego lub zredefiniowanie pojęcia zysku.

– Może zyskiem nazwać odZYSKanie zdrowia i myślenia kategoriami innymi niż ekonomiczne, czyli odZYSKanie człowieczeństwa – podsumował prorektor ds. nauki SUM.

W dyskusji na sesji ”Biznes i medycyna” podczas Kongresu Wyzwań Zdrowotnych (Health Challenges Congress) moderowanej przez Małgorzatę Gałązkę-Sobotkę, dyrektora Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego, udział wzięli też: Marek Balicki, b. minister zdrowia, Szpital Wolski w Warszawie; Dominika Krupa, ekspert, Fundacja im. Lesława A. Pagi; Krzysztof Kurek, członek zarządu ds. medycznych Lux Med Sp. z o.o.; Bartosz Sadowski, prezes zarządu Przedsiębiorstwo Uzdrowiskowe Ustroń SA; Mariusz Stasiołek, sekretarz naukowy, Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi.

Szersza relacja z tej sesji zostanie opublikowana w miesięczniku Rynek Zdrowia.

18 lutego 2016 r. | godz. 16.00-16.45 | Sala bankietowa C
Debata poprzedzająca sesję Innowacje w medycynie
Rozwój innowacji w medycynie – znaczenie dla pacjentów, przemysłu i systemu ochrony zdrowia
• Badania nad nowymi technologiami medycznymi – czynniki stymulujące i bariery
• Dostęp pacjentów do leków innowacyjnych
• Modele oceny/agencji technologii medycznych (HTA) w Europie – wybrane zagadnienia
Uczestnikami debaty byli miedzy innymi:
Vytenis Andriukaitis – Komisarz ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności, Komisja Europejska
Jerzy Buzek – Poseł do Parlamentu Europejskiego, Przewodniczący Parlamentu Europejskiego w latach 2009-
2012, Prezes Rady Ministrów w latach 1997-2001
Krzysztof Łanda – Podsekretarz Stanu, Ministerstwo Zdrowia RP
Izabela Rzepczyńska – Zastępca Dyrektora, Dział Zarządzania Programami, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Magdalena Władysiuk – Ekspert Oceny Technologii Medycznych, HTA Consulting, Prezes Zarządu, MedInvest Scanner Sp. z o.o., Prezes Zarządu, Central and Eastern European Society of Technology Assessment in Health Care
Moderator: Łukasz Zalicki – Partner, EY

19 lutego 2016 r. | godz. 9.30-11.00
Zmiany demograficzne a system opieki zdrowotnej w Polsce – największe wyzwania
Obszary tematyczne:
• Zmiany demograficzne XXI wieku – jak przygotować Polskę do zmian
• Perspektywy rozwoju geriatrii w Polsce
• Systemy do telemedycyny i teleopieki w geriatrii, reumatologii i rehabilitacji
A w szczegółach:
• Priorytety w polityce senioralnej państwa
• Kierunki rozwoju systemu opieki zdrowotnej wobec starzenia się społeczeństwa. Czy obecny model systemu opieki
zdrowotnej spełni nasze oczekiwania w przyszłości czy musimy stworzyć alternatywne formy opieki?
• Deinstytucjonalizacja opieki nad osobami w wieku podeszłym
• Opieka koordynowana dla osób w wieku podeszłym
• Dostosowanie polityki lekowej państwa do wyzwań demograficznych
• Dostosowanie przestrzeni życiowej do potrzeb osób w wieku podeszłym

Szanse i bariery dla rozwoju geriatrii w Polsce
• Modele organizacji opieki geriatrycznej
• Rola przychodni POZ w rozwoju geriatrii
• Rozwój geriatrii a kształcenie kadry: lekarzy, pielęgniarek, opiekunów medycznych
• Perspektywy finansowania rozwoju geriatrii w Polsce ze środków UE
• Perspektywy finansowania geriatrii przez NFZ

• Zastosowanie rozwiązań innowacyjnych w opiece nad pacjentami w wieku podeszłym jako alternatywne uzupełnienie dotychczasowego modelu opieki zdrowotnej
• Innowacyjna rehabilitacja – nowe technologie wspierające rehabilitację pacjentów
• Zastosowanie telemedycyny w reumatologii
• Przykłady wdrożenia innowacji w medycynie w Polsce i na świecie – ocena korzyści
i ograniczeń
• Perspektywy wsparcia finansowego w rozwoju nowoczesnych technologii w medycynie
Panelistami w 3 wymienionych obszarach tematycznych byli między innymi:

Piotr Bednarski – Dyrektor, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. dr hab. med.
Eleonory Reicher
Piotr Błędowski* – Dyrektor, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Beata Drzazga* – Prezes Zarządu, BetaMed SA
Andrzej M. Fal – Kierownik, Zakład Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia oraz Szpitalnictwa, Narodowy
Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny
Bolesław Samoliński – Dziekan Centrum Kształcenia Podyplomowego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Andrzej Więcek – Kierownik, Katedra i Klinika Nefrologii, Śląski Uniwersytet Medyczny Katowicach
Małgorzata Zwiercan – Przewodnicząca Sejmowej Komisji Polityki Senioralnej
Moderator: Jakub Szulc – Dyrektor, Ekspert Ochrony Zdrowia, EY

Jacek Bigda – Szef Projektu Centrum Geriatrii, Gdański Uniwersytet Medyczny
Maciej Hamankiewicz – Prezes, Naczelna Rada Lekarska
Joanna Jędrzejczak – Dyrektor, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
Tomasz Kostka – Konsultant Krajowy w Dziedzinie Geriatrii, Kierownik, Klinika Geriatrii, Uniwersytet Medyczny w
Łodzi
Jacek Krajewski – Prezes, Federacja Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Zielonogórskie
Moderator: Michał Majewski – Ekspert Ochrony Zdrowia, Dział Doradztwa Biznesowego, EY

Jarosław Bułka – Wiceprezes Zarządu Silvermedia
Michał Gawryś – IBM
Brygida Kwiatkowska – Zastępca Dyrektora ds. Klinicznych, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher
Krystyna Księżopolska-Orłowska – Kierownik, Kierownik, Klinika Rehabilitacji Reumatologicznej, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji im. prof. dr hab. med. Eleonory Reicher
Kajetan Wojsyk – Zastępca Dyrektora ds. Europejskich, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia
Moderator: Artur Pruszko – Ekspert, Dział Doradztwa Biznesowego, EY

Szybka terapia onkologiczna – co to jest?
Szybka terapia onkologiczna to nowe rozwiązania organizacyjne, mające na celu sprawne i szybkie poprowadzenie pacjenta przez kolejne etapy diagnostyki i leczenia. Szybka terapia onkologiczna nie jest programem zdrowotnym w rozumieniu art. 48 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm). Jest przeznaczona dla wszystkich pacjentów, u których lekarze podejrzewają lub stwierdzą nowotwór złośliwy. Ministerstwo Zdrowia ani NFZ nie kwalifikują pacjentów do udziału w szybkiej terapii onkologicznej.
Szybka terapia onkologiczna ma poprawić dostępność diagnostyki i leczenia nowotworów złośliwych i usystematyzować proces diagnostyczno-terapeutyczny. Będzie to możliwe dzięki wprowadzeniu karty diagnostyki i leczenia onkologicznego oraz wyznaczeniu maksymalnych terminów na realizację poszczególnych etapów leczenia. Zniesienie limitów na diagnostykę i leczenie nowotworów ma usprawnić ten proces.
Jak rozpocząć leczenie w ramach szybkiej terapii onkologicznej? Karta diagnostyki i terapii onkologicznej.
Pierwszym krokiem do diagnostyki i leczenia w ramach szybkiej terapii onkologicznej jest zgłoszenie się pacjenta do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który przeprowadzi dokładny wywiad, oceni dolegliwości pacjenta i w razie potrzeby zleci wykonanie niezbędnych badań. Jeśli na tej podstawie stwierdzi podejrzenie nowotworu złośliwego, skieruje pacjenta do specjalisty właściwego ze względu na umiejscowienie nowotworu lub do onkologa. W tym celu lekarz POZ wystawi pacjentowi kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego.
Kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego będzie mógł wydać także lekarz specjalista w poradni ambulatoryjnej (AOS), jeśli zdiagnozuje nowotwór złośliwy u pacjenta, którego leczy. Pacjent może otrzymać kartę także w szpitalu – jeśli w wyniku hospitalizacji (nawet niezwiązanej z chorobą nowotworową) zostanie u niego wykryty nowotwór złośliwy. W takim przypadku warunkiem wydania karty będzie potwierdzenie diagnozy. Na tych samych zasadach kartę otrzyma pacjent hospitalizowany z powodu nowotworu.
Kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego mogą otrzymać również pacjenci z chorobą nowotworową, którzy rozpoczęli leczenie przed 1 stycznia 2015 r. W ich przypadku kartę będzie wystawiał lekarz prowadzący leczenie w szpitalu. Dzięki temu przejdą płynnie do nowego systemu.
Twój lekarz POZ
Pierwszy etap diagnostyki rozpocznie się podczas wizyty pacjenta u lekarza POZ. Przeprowadzi on dokładny wywiad z pacjentem i oceni jego dolegliwości, może również zlecić wykonanie niezbędnych badań.
Pacjent, u którego lekarz POZ będzie podejrzewał nowotwór złośliwy (jeśli na podstawie wykonanych badań nie wykluczy tej choroby), otrzyma kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, dzięki której szybko dostanie się do specjalisty.
Jakie informacje zawiera karta?
W karcie diagnostyki i leczenia onkologicznego znajdą się rubryki, które będą uzupełniać właściwi lekarze na poszczególnych etapach procesu diagnostyczno-terapeutycznego. Dzięki temu informacje o pacjencie będą się znajdowały w jednym miejscu. Będą to m.in.:
• wykaz badań diagnostycznych, które zostały wykonane pacjentowi;
• diagnoza, a w przypadku rozpoznania nowotworowego również informacja o stopniu zaawansowania choroby;
• plan leczenia.
Karta będzie własnością pacjenta. Udokumentuje cały proces diagnostyki i leczenia, aż do powrotu pacjenta do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej po zakończeniu leczenia. Świadczeniodawca będzie miał obowiązek nieodpłatnie przekazać pacjentowi oryginał karty oraz przechowywać jej kopię.
U lekarza specjalisty – diagnoza w 9 tygodni
Pacjent, który otrzyma kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, powinien zgłosić się do lekarza specjalisty. Od momentu, gdy pacjent zostanie wpisany na listę osób oczekujących na konsultację specjalisty, do postawienia diagnozy nie powinno minąć więcej niż 9 tygodni.
W czasie pierwszych 5 tygodni:
• pacjent będzie czekał na wizytę u lekarza specjalisty – maksymalnie 2 tygodnie;
• pacjent wykona badania zlecone przez lekarza specjalistę w ramach diagnostyki wstępnej (na podstawie tych badań lekarz potwierdzi lub wykluczy chorobę nowotworową u pacjenta).
W czasie kolejnych 4 tygodni:
• pacjent wykona badania zlecone przez lekarza specjalistę w ramach diagnostyki pogłębionej. Na ich podstawie lekarz określi stopień zaawansowania choroby.
Aby szybka terapia onkologiczna uwzględniała potrzeby związane ze specyfiką choroby danego pacjenta, przewidziano jeden dodatkowy tydzień na rozpoczęcie diagnostyki pogłębionej. Jest to czas na organizację przejścia pacjenta z jednej placówki ochrony zdrowia do drugiej, jeśli okaże się, że diagnostyka tego wymaga.
Opieka i wsparcie w szpitalu – konsylium i koordynator
Konsylium to wielodyscyplinarny zespół specjalistów złożony m.in. z chirurga onkologa, radioterapeuty, onkologa, który opracuje plan leczenia pacjenta. Zbierze się ono w ciągu dwóch tygodni od zgłoszenia się pacjenta do szpitala.
W konsylium będą mogły uczestniczyć także inne osoby, między innymi: pielęgniarka, psycholog albo inny pracownik medyczny.
Konsylium jest niezbędne do rozpoczęcia leczenia. Zespół specjalistów będzie konsultował wyniki badań pacjenta i na tej podstawie zakwalifikuje go do właściwego leczenia.
Koordynator
Koordynator będzie towarzyszył pacjentowi aż do zakończenia leczenia. Następnie pacjent (wraz z dokumentacją i zaleceniami) przejdzie pod opiekę lekarza specjalisty. Jeśli jego stan zdrowia się nie pogorszy i potwierdzą to wyniki badań, pacjent – z programem opieki długofalowej – zostanie skierowany do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który ponownie stanie się jego lekarzem prowadzącym
• będzie koordynował plan leczenia pacjenta ustalony przez konsylium;
• będzie dbał o to, aby dokumentacja związana z kartą diagnostyki i leczenia pacjenta była kompletna (m.in. aby zawierała potwierdzenia wykonania świadczeń i zakończenia danego etapu leczenia);
• będzie udzielał pacjentowi wszystkich niezbędnych informacji związanych z leczeniem onkologicznym.
Koordynator ułatwi pacjentowi przechodzenie przez poszczególne etapy leczenia. Dzięki temu nadzorowi proces terapeutyczny – zaplanowany przez konsylium – będzie mógł być sprawnie realizowany.

Szybka terapia onkologiczna – co to jest?
Szybka terapia onkologiczna to nowe rozwiązania organizacyjne, mające na celu sprawne i szybkie poprowadzenie pacjenta przez kolejne etapy diagnostyki i leczenia. Szybka terapia onkologiczna nie jest programem zdrowotnym w rozumieniu art. 48 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm). Jest przeznaczona dla wszystkich pacjentów, u których lekarze podejrzewają lub stwierdzą nowotwór złośliwy. Ministerstwo Zdrowia ani NFZ nie kwalifikują pacjentów do udziału w szybkiej terapii onkologicznej.
Szybka terapia onkologiczna ma poprawić dostępność diagnostyki i leczenia nowotworów złośliwych i usystematyzować proces diagnostyczno-terapeutyczny. Będzie to możliwe dzięki wprowadzeniu karty diagnostyki i leczenia onkologicznego oraz wyznaczeniu maksymalnych terminów na realizację poszczególnych etapów leczenia. Zniesienie limitów na diagnostykę i leczenie nowotworów ma usprawnić ten proces.
Jak rozpocząć leczenie w ramach szybkiej terapii onkologicznej? Karta diagnostyki i terapii onkologicznej.
Pierwszym krokiem do diagnostyki i leczenia w ramach szybkiej terapii onkologicznej jest zgłoszenie się pacjenta do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który przeprowadzi dokładny wywiad, oceni dolegliwości pacjenta i w razie potrzeby zleci wykonanie niezbędnych badań. Jeśli na tej podstawie stwierdzi podejrzenie nowotworu złośliwego, skieruje pacjenta do specjalisty właściwego ze względu na umiejscowienie nowotworu lub do onkologa. W tym celu lekarz POZ wystawi pacjentowi kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego.
Kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego będzie mógł wydać także lekarz specjalista w poradni ambulatoryjnej (AOS), jeśli zdiagnozuje nowotwór złośliwy u pacjenta, którego leczy. Pacjent może otrzymać kartę także w szpitalu – jeśli w wyniku hospitalizacji (nawet niezwiązanej z chorobą nowotworową) zostanie u niego wykryty nowotwór złośliwy. W takim przypadku warunkiem wydania karty będzie potwierdzenie diagnozy. Na tych samych zasadach kartę otrzyma pacjent hospitalizowany z powodu nowotworu.
Kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego mogą otrzymać również pacjenci z chorobą nowotworową, którzy rozpoczęli leczenie przed 1 stycznia 2015 r. W ich przypadku kartę będzie wystawiał lekarz prowadzący leczenie w szpitalu. Dzięki temu przejdą płynnie do nowego systemu.
Twój lekarz POZ
Pierwszy etap diagnostyki rozpocznie się podczas wizyty pacjenta u lekarza POZ. Przeprowadzi on dokładny wywiad z pacjentem i oceni jego dolegliwości, może również zlecić wykonanie niezbędnych badań.
Pacjent, u którego lekarz POZ będzie podejrzewał nowotwór złośliwy (jeśli na podstawie wykonanych badań nie wykluczy tej choroby), otrzyma kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, dzięki której szybko dostanie się do specjalisty.
Jakie informacje zawiera karta?
W karcie diagnostyki i leczenia onkologicznego znajdą się rubryki, które będą uzupełniać właściwi lekarze na poszczególnych etapach procesu diagnostyczno-terapeutycznego. Dzięki temu informacje o pacjencie będą się znajdowały w jednym miejscu. Będą to m.in.:
• wykaz badań diagnostycznych, które zostały wykonane pacjentowi;
• diagnoza, a w przypadku rozpoznania nowotworowego również informacja o stopniu zaawansowania choroby;
• plan leczenia.
Karta będzie własnością pacjenta. Udokumentuje cały proces diagnostyki i leczenia, aż do powrotu pacjenta do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej po zakończeniu leczenia. Świadczeniodawca będzie miał obowiązek nieodpłatnie przekazać pacjentowi oryginał karty oraz przechowywać jej kopię.
U lekarza specjalisty – diagnoza w 9 tygodni
Pacjent, który otrzyma kartę diagnostyki i leczenia onkologicznego, powinien zgłosić się do lekarza specjalisty. Od momentu, gdy pacjent zostanie wpisany na listę osób oczekujących na konsultację specjalisty, do postawienia diagnozy nie powinno minąć więcej niż 9 tygodni.
W czasie pierwszych 5 tygodni:
• pacjent będzie czekał na wizytę u lekarza specjalisty – maksymalnie 2 tygodnie;
• pacjent wykona badania zlecone przez lekarza specjalistę w ramach diagnostyki wstępnej (na podstawie tych badań lekarz potwierdzi lub wykluczy chorobę nowotworową u pacjenta).
W czasie kolejnych 4 tygodni:
• pacjent wykona badania zlecone przez lekarza specjalistę w ramach diagnostyki pogłębionej. Na ich podstawie lekarz określi stopień zaawansowania choroby.
Aby szybka terapia onkologiczna uwzględniała potrzeby związane ze specyfiką choroby danego pacjenta, przewidziano jeden dodatkowy tydzień na rozpoczęcie diagnostyki pogłębionej. Jest to czas na organizację przejścia pacjenta z jednej placówki ochrony zdrowia do drugiej, jeśli okaże się, że diagnostyka tego wymaga.
Opieka i wsparcie w szpitalu – konsylium i koordynator
Konsylium to wielodyscyplinarny zespół specjalistów złożony m.in. z chirurga onkologa, radioterapeuty, onkologa, który opracuje plan leczenia pacjenta. Zbierze się ono w ciągu dwóch tygodni od zgłoszenia się pacjenta do szpitala.
W konsylium będą mogły uczestniczyć także inne osoby, między innymi: pielęgniarka, psycholog albo inny pracownik medyczny.
Konsylium jest niezbędne do rozpoczęcia leczenia. Zespół specjalistów będzie konsultował wyniki badań pacjenta i na tej podstawie zakwalifikuje go do właściwego leczenia.
Koordynator
Koordynator będzie towarzyszył pacjentowi aż do zakończenia leczenia. Następnie pacjent (wraz z dokumentacją i zaleceniami) przejdzie pod opiekę lekarza specjalisty. Jeśli jego stan zdrowia się nie pogorszy i potwierdzą to wyniki badań, pacjent – z programem opieki długofalowej – zostanie skierowany do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który ponownie stanie się jego lekarzem prowadzącym
• będzie koordynował plan leczenia pacjenta ustalony przez konsylium;
• będzie dbał o to, aby dokumentacja związana z kartą diagnostyki i leczenia pacjenta była kompletna (m.in. aby zawierała potwierdzenia wykonania świadczeń i zakończenia danego etapu leczenia);
• będzie udzielał pacjentowi wszystkich niezbędnych informacji związanych z leczeniem onkologicznym.
Koordynator ułatwi pacjentowi przechodzenie przez poszczególne etapy leczenia. Dzięki temu nadzorowi proces terapeutyczny – zaplanowany przez konsylium – będzie mógł być sprawnie realizowany.

Część I – w kolejnych wydaniach – kontynuacja przedstawiania treści
tego bardzo ważnego dokumentu

EUROPEJSKA KARTA PRAW I OBOWIĄZKÓW OSÓB STARSZYCH WYMAGAJĄCYCH DŁUGOTERMINOWEJ OPIEKI I POMOCY
WERSJA OSTATECZNA
Maj 2010
Niniejsza Europejska Karta Praw powstała przy udziale:
Partnerów europejskich:
• AGE Platform Europe, koordynator projektu
• EDE – European Association for Directors of Residential Homes for the Elderly (Europejskie Stowarzyszenie Dyrektorów Ośrodków Opiekuńczych dla Osób Starszych)
Partnerów krajowych:
• ANBO (Holandia)
• BIVA (Niemcy)
• Commune de St Josse (Belgia)
• Fondation nationale de Gérontologie (Fancja),
• FIPAC (Włochy)
• 50+ Hellas (Grecja)
• Mestna Zveza Upokojencev (Słowenia)
• NIACE (Wielk Brytania)
• Swedish Association of Senior Citizens (Szwecja)
• ZIVOT 90 (Czechy)
przy wsparciu Programu Unii Europejskiej DAPHNE III mającego na celu zapobieganie i zwalczanie przemocy wobec dzieci, młodzieży i kobiet oraz ochronę ofiar i grup ryzyka
PREAMBUŁA
Godność ludzka jest nienaruszalna. Wiek oraz wynikająca z niego zależność od innych osób nie mogą być podstawą do ograniczenia niezbywalnych praw człowieka i swobód obywatelskich zgodnych z międzynarodowymi standardami i gwarantowanych przez demokratyczne konstytucje. Prawa te oraz ich obrona przysługują każdemu niezależnie od płci, wieku czy faktu pozostawania w zależności od innych osób.
Unia Europejska uznaje i szanuje prawa osób starszych do godnego życia, niezależności oraz uczestniczenia w życiu społecznym i kulturalnym (Karta Praw Podstawowych, art. 25). Wszelkie ograniczenia w tym zakresie, jeżeli wynikają z wieku i zależności od innych osób, muszą mieć jasno określoną podstawę prawną i być wprowadzone w toku przejrzystego postępowania prawnego oraz być adekwatne (ang. proportionate) i podlegające regularnej weryfikacji (ang. reviewable), a przede wszystkim leżeć w interesie strony, która mu podlega. Wszelkie przejawy lekceważenia lub nie respektowania poniższych praw są niedopuszczalne. Państwa Członkowskie powinny opracować strategie promujące przestrzeganie poniższych praw zarówno w środowisku domowym jak i instytucjonalnym, a także wspierać osoby działające na rzecz ich zapewniania.
Karta „Praw i obowiązków osób starszych wymagających długoterminowej opieki” powstała w ramach Europejskiej Strategii do Walki z Przemocą wobec Osób Starszych (A European Strategy to Combat Elder Abuse EUSTACEA) realizowanego przy wsparciu programu DAPHNE III. Zamierzaniem jej twórców jest uczynienie praw i potrzeb osób starszych ważnym tematem debaty publicznej, w której ich głos zostanie usłyszany.
Członkowie Platformy AGE oraz inni partnerzy projektu podkreślają, że jakkolwiek zaawansowany wiek sam w sobie nie powoduje ograniczenia praw ani zobowiązań jednostki, to jednak może utrudniać jej, czasowo lub trwale, obronę własnych interesów.
Według twórców Karty przeważająca większość osób starszych wymagających szczególnej opieki to kobiety: w Europie kobietami są dwie na trzy osoby powyżej 80 roku życia. Ponad jedna trzecia z nich cierpi na demencję lub chorobę Alzheimera, co czyni je tym bardziej narażonymi na nadużycia i łamanie ich praw.
Inwestycja w zdrowie i długoterminową opiekę, w tym profilaktykę i wczesne reagowanie, powinna być postrzegana nie jako koszt a jako wkład podnoszący jakość funkcjonowania wszystkich grup wiekowych. Opieka medyczna i opieka długoterminowa w Unii Europejskiej powinny opierać się na solidarności międzypokoleniowej odzwierciedlającej postanowienia Traktatu Lizbońskiego, w myśl którego Unia Europejska „zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminacje oraz wspiera sprawiedliwość i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między pokoleniami i ochronę praw dziecka”.
W sytuację opieki nad osobami starszymi zaangażowanych jest wiele osób. Prawa osób starszych powinny być przestrzegane przez wszystkie zaangażowane strony: przez same osoby starsze, ich rodziny oraz profesjonalny i wolontarystyczny personel świadczący usługi opiekuńcze. Niniejsza Karta ma na celu ułatwienie dostępu do tych praw osobom starszym i przybliżenie ich wszystkim zaangażowanym podmiotom.
Karta nie ma zastępować istniejących rozwiązań, a potwierdzać i uzupełniać rozwiązania wprowadzone już w niektórych Państwach Członkowskich. Jej celem jest także podniesienie świadomości społecznej w kwestii praw rosnącej liczby osób starszych podlegających długoterminowej opiece, a także wypracowanie i wspieranie dobrych praktyk w tym obszarze, zarówno w Unii Europejskiej jak i poza nią. Poniższe prawa nie są obecnie w pełni respektowane. Naszym zamierzeniem jest doprowadzić do ich pełnego przestrzegania.
Karta powinna stanowić dokument odniesienia wprowadzający fundamentalne zasady, które stanowią o prawidłowym funkcjonowaniu osób wymagających opieki i pozostających w zależności od innych w wyniku wieku, choroby lub niepełnosprawności.
Załączony instruktaż wyjaśnia i uzupełnia założenia Karty. Stanowi jej integralną części i za pomocą licznych przykładów ilustruje doświadczenia i inicjatywy podjęte przez osoby i organizacje zaangażowane w tworzenie Kraty.
Zasady zawarte w niniejszym dokumencie należą do wszystkich, którzy chcą wprowadzić je na grunt krajowy i lokalny.
ARTYKUŁ 1
PRAWO DO GODNOŚCI, FIZYCZNEGO I PSYCHICZNEGO DOBROSTANU, WOLNOŚCI I BEZPIECZEŃSTWA
Z WIEKIEM MOŻESZ ZACZĄĆ POTRZEBOWAĆ POMOCY I WSPARCIA INNYCH OSÓB, ZACHOWUJESZ JEDNAK PRAWO DO GODNOŚCI, FIZYCZNEGO I PSYCHICZNEGO DOBROSTANU, WOLNOŚCI ORAZ BEZPIECZEŃSTWA
W SZCZEGÓLNOŚCI MASZ PRAWO:
1.1 do poszanowania Twojej godności jako człowieka niezależnie od Twojego wieku, rasy, koloru skóry, pochodzenia, przynależności społecznej, stanu majątkowego, przekonań, płci, orientacji seksualnej czy też stopnia opieki i pomocy jakiej potrzebujesz.
1.2 do poszanowania i ochrony Twojego dobrostanu fizycznego, seksualnego, psychologicznego, emocjonalnego, finansowego i materialnego.
DOBROSTAN FIZYCZNY
1.2.1 do poszanowania i ochrony Twojego dobrostanu fizycznego oraz ochrony przed wszelkimi formami fizycznego nadużycia, w tym: maltretowania, zaniedbania, niedożywienia, odwodnienia, wycieńczenia, wychłodzenia lub przegrzania oraz wszelkich chorób, którym można zapobiec.
1.2.2 do ochrony przed wszelkimi formami wykorzystywania i nadużyć na tle seksualnym
DOBROSTAN PSYCHICZNY
1.2.3 do poszanowania i ochrony Twojego dobrostanu psychicznego i emocjonalnego oraz ochrony przed wszelkimi formami psychicznego lub emocjonalnego nadużycia lub znęcania się.
1.2.4.oczekiwać, że inni nie będą świadomie i z własnej woli przyczyniać się do Twojego złego samopoczucia, przygnębienia, zdenerwowania ani innych negatywnych emocji.
1.2.5 do ochrony przed wszelkimi próbami rozdzielenia Cię z osobą, z którą chcesz być.
BEZPIECZEŃSTWO FINANSOWE I MATERIALNE
1.2.6 do ochrony przed wszelkimi formami nadużyć finansowych i materialnych 1.2.7 oczekiwać, że osoby zarządzające Twoimi finansami i majątkiem, będę robić to w Twoim dobrze pojętym interesie.
1.2.8 pozostać w posiadaniu wszystkich swoich rzeczy osobistych do czasu aż zdecydujesz się je przekazać lub do swojej śmierci. Masz prawo do ochrony przed próbami przymuszania do zmiany testamentu oraz zmuszania do przekazania komuś swoich pieniędzy lub własności.
OCHRONY PRZED NADUŻYCIAMI NA TLE MEDYCZNYM I FARMACEUTYCZNYM
1.2.9 ochrony przed wszelkimi formami nadużyć na tle medycznym i farmaceutycznym, w tym: maltretowania, zaniedbania, odmowy leczenia, nieodpowiedniego, niepotrzebnego lub nadmiernie intensywnego leczenia lub podawania leków.
ZANIEDBANIE
1.2.10 ochrony przed zaniedbaniem, opóźnieniem i brakiem staranności w świadczeniu opieki lub leczenia.
1.3 ochrony przed wszelkimi formami gróźb. Masz prawo czuć się bezpiecznie w swoim otoczeniu i z osobami, z którymi przebywasz.
1.4 swobodnego dostępu do pomocy i opieki społecznej.
ARTYKUŁ 2
PRAWO DO SAMOSTANOWIENIA
Z WIEKIEM MOŻESZ ZACZĄĆ POTRZEBOWAĆ POMOCY I WSPARCIA INNYCH OSÓB, ZACHOWUJESZ JEDNAK PRAWO DO PODEJMOWANIA SAMODZIELNYCH DECYZJI ŻYCIOWYCH I DO POSZANOWANIA TWOJEJ WOLNEJ WOLI. PRAWO TO DOTYCZY RÓWNIEŻ OSÓB WYSTĘPUJĄCYCH W TWOIM IMIENIU.
Wolność wyboru
2.1 Masz prawo do stanowienia o sobie i do niezależności w takim stopniu, na jaki pozwala Twój stan umysłowy i fizyczny oraz do tego, a także do tego by wspierano Twoją niezależność.
2.2 Masz prawo oczekiwać, że Twoje opinie, pragnienia i decyzje będę respektowane przez osoby w Twoim otoczeniu, nawet jeżeli masz trudności z ich komunikowaniem. Masz prawo do tego, żeby wszelkie decyzje Ciebie dotyczące były z Tobą konsultowane i masz prawo brać udział w ich podejmowaniu. Masz prawo do decydowania o tym, gdzie mieszkasz i do mieszkania w miejscu przystosowanym do Twoich potrzeb, czy to we własnym domu czy w placówce opiekuńczej.
2.3 Masz prawo do zarządzania swoją własnością, swoimi dochodami, swoimi finansami i swoimi sprawami prawnymi, a także do otrzymywania pomocy w tym zakresie.
Wsparcie w podejmowaniu decyzji
2.4 Masz prawo do wyznaczenia osoby, która będzie występować i podejmować decyzje w Twoim imieniu.
2.5 Masz prawo zasięgnąć drugiej opinii medycznej przed podjęciem proponowanego rodzaju leczenia.
2.6 W procesie podejmowania decyzji masz prawo do czasu do namysłu, starannego zapoznania się z dokumentami oraz do uzyskania informacji, wsparcia i porady z niezależnego źródła.
2.7 W razie niezdolności do samodzielnego decydowania o sobie obecnie lub w przyszłości, masz prawo pozostawić wyznaczonej osobie instrukcje postępowania dotyczące opieki nad sobą. Twoje decyzje powinny być respektowane nawet jeżeli przekazujesz je niewerbalnie lub za pośrednictwem innej osoby.
Ograniczenia samostanowienia
2.8 Nie możesz podlegać jakimkolwiek ograniczeniom fizycznym ani psychicznym, chyba że jest to jedyny adekwatny sposób zapobiegnięcia potencjalnej krzywdzie lub szkodzie. W takim wypadku ocena, tego że ograniczenie leży w Twoim dobrze pojętym interesie, musi zostać dokonana w wyniku przejrzystego, bezstronnego, niezależnie weryfikowalnego i odwracalnego postępowania. Ocena Twojej niezdolności do podejmowania decyzji nie może być ostateczna ani trwała i musi podlegać regularnej weryfikacji.
ARTYKUŁ 3
PRAWO DO PRYWATNOŚCI
Z WIEKIEM MOŻESZ ZACZĄĆ POTRZEBOWAĆ POMOCY I WSPARCIA INNYCH OSÓB, ZACHOWUJESZ JEDNAK PRAWO DO POSZANOWANIA I OCHRONY SWOJEJ PRYWATNOŚCI I INTYMNOŚCI
Prawo do życia prywatnego
3.1 Masz prawo do poszanowania swojej potrzeby prywatności, a więc do czasu oraz fizycznej przestrzeni tylko dla siebie lub do przebywania z wybranymi przez siebie osobami.
3.2 Masz prawo do poszanowania Twojej prywatnej przestrzeni, niezależnie od stopnia opieki i pomocy jakiej wymagasz. Osoby sprawujące nad Tobą opiekę powinny dokładać wszelkich starań, żeby nie ograniczać Twojej prywatności ani Twojego prawa do intymnych relacji.
3.3 Prawo do prywatności oznacza również dbanie o to, by nie narażać Cię sytuacje wywołujące poczucie zawstydzenia czy skrępowania. Masz prawo oczekiwać dyskrecji i taktownego traktowania .
Prawo do prywatnych informacji i prywatnej komunikacji
3.4 Masz prawo do tajemnicy korespondencji. Twoje listy i poczta elektroniczna nie mogą być otwierane ani czytane przez osoby trzecie bez Twojej zgody. Masz prawo do prywatności podczas rozmów telefonicznych.
3.5 Prawo do prywatności oznacza również, że Twoje dane i wszelkie dokumenty, które je zawierają muszą być chronione. Podlegasz ochronie danych osobowych.
3.6 Masz prawo oczekiwać, że wszelkie rozmowy na temat Twojego stanu zdrowia, leczenia i opieki nad Tobą- zarówno z Twoim udziałem jak i bez niego- będą odbywać się z poszanowaniem Twojego prawa do dyskrecji i prywatności.
ARTYKUŁ 4
PRAWO DO WYSOKIEJ JAKOŚCI OPIEKI DOSTOSOWANIEJ DO INDYWIDUALNYCH POTRZEB
Z WIEKIEM MOŻESZ ZACZĄĆ POTRZEBOWAĆ POMOCY I WSPARCIA INNYCH OSÓB, ZACHOWUJESZ JEDNAK PRAWO DO OPIEKI I LECZENIA WYSOKIEJ JAKOŚCI DOSTOSOWANYCH DO TWOICH INDYWIDUALNYCH POTRZEB I PREFERENCJI.
Jakość opieki
4.1 Masz prawo do wysokiej jakości opieki zdrowotnej oraz opieki długoterminowej świadczonych bez żadnych przejawów dyskryminacji, bez zbędnych opóźnień, w rozsądnej cenie i dostosowanych do Twoich indywidualnych potrzeb.
4.2 Masz prawo oczekiwać, że osoby sprawujące nad Tobą opiekę będą posiadały odpowiednie umiejętności oraz otrzymywały odpowiednie wsparcie, by w kompetentny sposób wykonywać swoje obowiązki. Niezależnie od tego czy zajmuje się Tobą profesjonalny personel opiekuńczy, Twoi bliscy czy też inne zaufane osoby, powinny one otrzymywać techniczne i finansowe wsparcie, specjalistyczne przeszkolenie oraz niezbędne wytyczne co do sposobu sprawowania opieki.
4.3 Zaleca Ci się korzystanie z krótkotrwałej opieki zastępczej w celu umożliwienia długoterminowym opiekunom odpoczynku i czasu na zajęcie się swoimi prywatnymi sprawami. Takie rozwiązanie sprzyja poprawie jakości opieki świadczonej przez długoterminowych opiekunów.
4.4 Masz prawo oczekiwać, że podejmowane będą wszystkie możliwie środki w celu zapobiegnięcia pogorszeniu Twojego stanu lub w celu jego poprawy, a także, w celu wspierania Twojej samodzielności.
4.5 Masz prawo oczekiwać, że wszystkie osoby i instytucję zaangażowane w leczenie i opiekę nad Tobą będą ze sobą współpracować w celu zapewnienia najwyższej jakości usług opiekuńczych.
4.6 Masz prawo oczekiwać regularnej pomocy w zaspokajaniu codziennych potrzeb.
Opieka dostosowana do indywidualnych potrzeb
4.7 Jeżeli rozpoczynasz pobyt w domu opieki, warunki i koszty pobytu powinny zostać jasno określone w umowie. Informacja o Twoich prawach i zobowiązaniach powinna być zrozumiała
i przejrzysta. Masz prawo do uzyskania porad w tej kwestii przed rozpoczęciem pobytu oraz w trakcie jego trwania.
4.8 Masz prawo swobodnie się poruszać i przemieszczać w swoim otoczeniu, a od osób sprawujących nad Tobą opiekę masz prawo oczekiwać wsparcia i zachęty do aktywnego spędzania czasu.
4.9 Masz prawo wymagać, żeby ważne aspekty dotyczące Twojej przeszłości i dotychczasowego życia były brane pod uwagę w obecnej sytuacji.
ARTYKUŁ 5
PRAWO DO ZINDYWIDUALIZOWANEGO PORADNICTWA I INFORMACJI NA TEMAT DOSTĘPNYCH CI OPCJI ORAZ WYRAŻANIA ŚWIADOMEJ ZGODY
Z WIEKIEM MOŻESZ ZACZĄĆ POTRZEBOWAĆ POMOCY I WSPARCIA INNYCH OSÓB, ZACHOWUJESZ JEDNAK PRAWO DO UZYSKANIA WSZELKICH INFORMACJI NA TEMAT MOŻLIWYCH OPCJI LECZENIA I OPIEKI A TAKŻE DO PORAD NIEZBĘDNYCH DO PODEJMOWANIA ŚWIADOMYCH DECZYJI W TYM WZGLĘDZIE
Dostęp do informacji na temat danych, które Cię dotyczą
5.1 Masz prawo być informowany/a o stanie Twojego zdrowia oraz możliwych opcjach leczenia i formach opieki, w tym przewidywaniach co do powodzenia danej kuracji, potencjalnych skutkach leków, badań i wszelkich działań medycznych dotyczących Twojego zdrowia fizycznego, psychicznego i codziennego funkcjonowania, a także o dostępnych opcjach alternatywnych.
5.2 Masz prawo wglądu do swoich danych medycznych oraz wszystkich dokumentów dotyczących Twojego zdrowia. To prawo ma również osoba przez Ciebie wyznaczona.
5.3 Masz również prawo nie być informowanym/ą o swoim stanie, jeżeli wyrazisz takie życzenie.
5.4 Masz prawo zostać poinformowany/a o wszystkich możliwościach spędzania czasu wolnego, opcjach mieszkaniowych i dostępnych opcjach pomocy społecznej, niezależnie od ich kosztu. Sam/a masz prawo zdecydować, na które z nich Cię stać, uzyskawszy wcześniej wszelkie niezbędne informacje.
Świadoma zgoda oraz poradnictwo
5.5 Wszelkie decyzje dotyczące Twojego leczenia, opieki nad Tobą, udziału w badaniach czy testach medycznych muszą być podejmowane za Twoją świadomą zgodą lub świadomą zgodą osoby przez Ciebie wyznaczonej.
5.6 Masz prawo do obsługi prawnej, zastępstwa prawnego oraz obrony przed sądem. Jeżeli nie stać Cię na pomoc prawną, powinna ona zostać Ci zapewniona.
5.7 Masz prawo do tego, żeby rozmawiano z Tobą otwarcie, w sposób taktowny i zrozumiały, co wynika z Twojego prawa do informacji oraz wyrażania świadomej zgody.
5.8 Masz prawo do zrozumiałych i wyczerpujących informacji na temat wszelkich dostępnych Ci usług, ich przewidywanych kosztów oraz sposobu ich adaptacji do Twoich potrzeb. To prawo ma również osoba przez Ciebie wyznaczona.
5.9 Przed zawarciem umowy na pobyt w ośrodku opieki lub na inne usługi, masz prawo być poinformowany/a o treści umowy oraz możliwościach przyszłych zmian w umowie dotyczących opłat lub usług. Informacje te powinny być zrozumiałe i przejrzyste.
ARTYKUŁ 6
PRAWO DO UCZESTNICZENIA W ŻYCIU SPOŁECZNYM I KULTURALNYM
Z WIEKIEM MOŻESZ ZACZĄĆ POTRZEBOWAĆ POMOCY I WSPARCIA INNYCH OSÓB, ZACHOWUJESZ JEDNAK PRAWO DO KONTAKTÓW Z INNYMI LUDŹMI, DO UCZESTNICZENIA W ŻYCIU SPOŁECZNYM I OBYWATELSKIM, DO KORZYSTANIA Z MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO ORAZ DO AKTYWNOŚCI KULTURALNEJ.
6.1 Masz prawo do tego, żeby umożliwiono Ci uczestniczenie w życiu społecznym w formie odpowiedniej dla Twoich zainteresowań i umiejętności oraz w duchu solidarności międzypokoleniowej. Masz prawo podejmować pracę, podejmować się wolontariatu oraz korzystać z możliwości dokształcania.
6.2 Masz prawo do tego by udzielano Ci wszelkiej niezbędnej pomocy, której potrzebujesz, żeby swobodnie komunikować się i porozumiewać się z innymi ludźmi. W przypadku problemów z porozumiewaniem się (słyszeniem, mówieniem) masz prawo do uzyskania pomocy, a Twoje potrzeby w tym względzie powinny być brane pod uwagę.
6.3 Masz prawo do swobodnego przemieszczania się w celu realizowania swoich zainteresowań i uczestniczenia w wybranych aktywnościach. W przypadku problemów z poruszaniem się, masz prawo do uzyskania pomocy w tym względzie.
6.4 Masz prawo do równego dostępu do nowych technologii, a także do nauki oraz wsparcia przy korzystania z nich.
6.5 Masz prawo korzystać ze wszystkich praw i swobód obywatelskich, w tym prawa do głosowania w wyborach politycznych a także do tego by udzielono Ci pomocy przy głosowaniu, jeżeli tego potrzebujesz. Osoba, która udziela Ci pomocy, zobowiązana jest nie naruszać Twojej wolności wyboru a także obowiązuje ją dyskrecja w kwestii oddanego przez Ciebie głosu.
ARTYKUŁ 7
PRAWO DO WOLNOŚCI WYPOWIEDZI, MYŚLI, SUMIENIA, WYZNANIA, PRZEKONAŃ I KULTURY
Z WIEKIEM MOŻESZ ZACZĄĆ POTRZEBOWAĆ POMOCY I WSPARCIA INNYCH OSÓB, ZACHOWUJESZ JEDNAK PRAWO DO ŻYCIA W ZGODZIE ZE SWOIMI PRZEKONANIAMI, SWOJĄ WIARĄ I SWOIMI WARTOŚCIAMI.
7.1 Masz prawo do poszanowania dla wyznawanych przez Ciebie wartości, przekonań religijnych i/lub filozofii życiowej, niezależnie od tego czy są one podzielane przez osoby sprawujące nad Tobą opiekę.
7.2 Masz prawo praktykować swoją religię i uczestniczyć w jej obrzędach. Masz prawo uzyskać wsparcie i przewodnictwo duchowe ze strony przedstawicieli Twojego wyznania religijnego lub duchowego. Masz prawo nie brać udziału w praktykach religijnych i odmawiać nawiązywania kontaktów z przedstawicielami ruchów religijnych czy ruchów filozofii życia.
7.3 Wszyscy, niezależnie od kulturowego dziedzictwa, przekonań i praktyk religijnych mają takie same prawo do szacunku i wzajemnej tolerancji.
7.4 Masz prawo założyć stowarzyszenie a także zostać członkiem stowarzyszenia lub grupy, ale masz również prawo odmówić wstąpienia do stowarzyszenia lub grupy.
7.5 Masz prawo rozwijać swoje zainteresowania i przekonania polityczne i społeczne oraz zdobywać wiedzę i umiejętności w tym zakresie.
7.6 Masz prawo bronić się przed wszelkimi formami politycznego, ideologicznego czy religijnego nacisku i masz prawo oczekiwać ochrony przed tego rodzaju naciskami.
ARTYKUŁ 8
PRAWO DO OPIEKI PALIATYWNEJ, DO SZACUNKU I GODNOŚCI PODCZAS UMIERANIA I W MOMENCIE ŚMIERCI
MASZ PRAWO DO GODNEJ ŚMIERCI, W WARUNKACH JAKIE SAM/A WYBIERZESZ, JEŻELI SĄ ONE ZGODNE Z PRZEPISAMI KRAJU TWOJEGO ZAMIESZKANIA.
8.1 Pod koniec życia masz prawo do troskliwej i pełnej współczucia pomocy i opieki paliatywnej trwającej aż do Twojej śmierci. Masz prawo do środków uśmierzających ból i inne uciążliwe objawy.
8.2 Masz prawo oczekiwać, że zostanie uczynione wszystko co możliwie, by proces umierania był godny i możliwie najlżejszy. Osoby sprawujące nad Tobą opiekę podczas Twojego umierania powinny szanować Twoje życzenia i starać się je spełniać.
8.3 Masz prawo oczekiwać, że personel medyczny i opiekuńczy zajmujący się Tobą w czasie Twojego umierania, będzie gotowy udzielić wsparcia również Twoim najbliższym. Masz też prawo wyłączyć z tego procesu osoby, które wskażesz.
8.4 Masz prawo decydować o tym, w jakim wymiarze i do jakiego momentu kontynuowane będzie Twoje leczenie oraz metody podtrzymujące życie. Uprzednio pozostawione przez Ciebie instrukcje w tym zakresie powinny być respektowane, jeżeli nie jesteś w stanie wyrazić swojej woli.
8.5 Nikt nie ma prawa podejmować działań, prowadzących do Twojej śmierci, chyba że działa w zgodzie z Twoją świadomą i jasno wyrażoną wolą oraz w zgodzie z prawem kraju Twojego zamieszkania.
8.6 W przypadku, kiedy nie jesteś w stanie wyrazić swojej woli, uprzednio pozostawianie przez Ciebie wskazówki dotyczące opieki nad Tobą w procesie umierania powinny być spełnione pod warunkiem, że są w zgodzie z prawem kraju Twojego zamieszkania.
8.7 Masz prawo do tego, żeby po Twojej śmierci przestrzegane były obrzędy religijne zgodne z Twoją wiarą i przekonaniami religijnymi lub też innymi pozostawionymi przez Ciebie życzeniami dotyczącymi obchodzenia się z Twoim ciałem po śmierci.
ARTYKUŁ 9
PRAWO DO ZADOŚĆUCZYNIENIA
Z WIEKIEM MOŻESZ ZACZĄĆ POTRZEBOWAĆ POMOCY I WSPARCIA INNYCH OSÓB, ZACHOWUJESZ JEDNAK PRAWO DO ZADOŚĆUCZYNIENIA JEŻELI DOTKNIE CIĘ ZANIEDBANIE, ZŁE TRAKTOWANIE LUB ZNĘCANIE SIĘ.
9.1 Masz prawo do otrzymania pomocy, kiedy spotka Cię nadużycie lub złe traktowanie, niezależnie od tego czy przebywasz w ośrodku opieki czy w domu. Masz też prawo odmówić przyjęcia pomocy.
9.2 Masz prawo oczekiwać, że personel opiekuńczy i medyczny będzie przeszkolony w kierunku rozpoznawania oznak znęcania się i nieodpowiedniego traktowania oraz że podejmie działania w celu uchronienia Cię przed dalszymi nadużyciami.
9.3 Masz prawo być poinformowany/a o sposobach zgłoszenia nadużycia i nie obawiać się żadnych negatywnych konsekwencji z powodu dokonania zgłoszenia, a także oczekiwać, że poinformowane władze podejmą odpowiednie do sytuacji działania. To samo prawo mają również osoby sprawujące nad Tobą opiekę.
9.4 Masz prawo do tego, żeby po zgłoszeniu nadużycia podlegać ochronie przez cały czas trwania czynności sprawdzających w tej sprawie. Sytuacja taka nie powinna wiązać się z przymusową zmianą miejsca zamieszkania, jeżeli nie wyrazisz takiej woli.
9.5 Jeżeli padłeś/aś ofiarą fizycznego lub psychicznego znęcania się, masz prawo do tego, żeby zapewniono Ci odpowiednią opiekę i pomoc w poradzeniu sobie ze skutkami doświadczonej traumy. Masz prawo do tego, żeby rekonwalescencja trwała tak długo, jak tego potrzebujesz.
ARTYKUŁ 10
TWOJE OBOWIĄZKI
Z WIEKIEM MOŻESZ ZACZĄĆ POTRZEBOWAĆ POMOCY I WSPARCIA INNYCH OSÓB, POWINNIENEŚ/AŚ WÓWCZAS:
10.1 Szanować prawa i potrzeby osób w Twoim otoczeniu, a także kierować się dobrem społeczności, w której żyjesz. Twoje prawa i swobody mogą być ograniczone jedynie podobnymi prawami i swobodami innych osób.
10.2 Szanować prawo osób sprawujących nad Tobą opiekę do bycia traktowanym w sposób uprzejmy i godny oraz do pracy warunkach wolnych od molestowania, nękania i nadużyć.
10.3 Planować przyszłość biorąc pod uwagę wpływ jaki Twoje działania lub ich brak mają na osoby z Twojego otoczenia, szczególnie na Twoją rodzinę i opiekunów, a także uwzględniając obowiązujące w Twoim kraju przepisy prawne. A więc:
10.3.2 wyznaczyć odpowiednią osobę do podejmowania decyzji i występowania w Twoim imieniu
10.3.2 zawczasu sporządzić instrukcje dotyczące sposobu sprawowania opieki i leczenia, również w okresie umierania, a także uporządkować swoje sprawy majątkowe i finansowe. Jeżeli nie jesteś w stanie podjąć takich działań, jest to obowiązek najbliższego członka Twojej rodziny lub innej wyznaczonej przez Ciebie osoby, która powinna spełnić go w zgodzie z Twoją wolą.
10.4 Zgłosić odpowiednim władzom, jeżeli jesteś ofiarą lub świadkiem znęcania się, złego traktowania lub zaniedbania.

Do you speak Ponglish?

Coraz częściej mówi się o języku Ponglish – nietypowej mieszance języka angielskiego i polskiego tworzonej przez Polaków. Ponglish narodził się wraz z masową emigracją Polaków do Wielkiej Brytanii i Irlandii po 2004 roku, ale tak naprawdę polscy emigranci w USA posługiwali się nim już wcześniej.
1. Daj mi fona, jak już będziesz fri, to wezmę dzień offa i wydamy trochę keszu.
2. Drajwnij mojego kara na kornerze naszej strity.
3. Kolnij po plambersa, bo nam się tapsik brejknął (albo: pajpa brejknęła).
4. Rano lepiej jechać sabłejem, niż brać basa, bo w city jest okropny trafik.
5. Odbierz kola od frenda. Pewnie ma brejka i zamiast iść na lunch postanowił się z tobą spiknąć.
6. Chyba zostanę dziś na owertajma.
7. Aplikowałem na dżoba i czekam na kol, żeby zaprosili mnie na interwju.
8. Z kim mieszkasz na flacie?
9. Idę na shopping po czikena na dinera, a ty zostań na flacie i łejtuj na mnie.
http://englishblog.pl/do-you-speak-ponglish

Pękające torby z papieru… – wielkie wyzwanie, ale także dobra zabawa

Kiedy kilka miesięcy temu przypadkowo trafiłam do obsady spektaklu: “Pękające torby z papieru”, nie sądziłam, że będzie to tak dużym wyzwaniem i wspaniałym, nowym doświadczeniem. Sztuka jest o seniorach i grana przez seniorów, którzy nie bojąc się obciachu, wychodzą na scenę ze swoimi słabościami i niedoskonałościami, opowiadając o codziennych sprawach i emocjach związanych z domem spokojnej starości. Wgłębianie się w tajniki sztuki aktorskiej, treningi pamięci, czy umiejętność słuchania innych, to tylko niektóre zagadnienia, z którymi spotkałam się na kolejnych próbach. Do tego doszła radość bycia razem i konfrontacja roli życiowej ze sceniczną(???). Dzięki prowadzącemu powstał wspaniały, zgrany zespół. Praca nad spektaklem zbliża się ku końcowi (premiera jeszcze w kwietniu). Po premierze napiszę, czy się udało?.

Starsi dla starszych
Artur Steinerowski27/02/2012
Trzeba zwiększać rozwój przedsiębiorstw społecznych. Wspierałyby one społeczeństwo poprzez dostarczanie koniecznych usług – promocji i ochrony zdrowia, leczenia i opieki, dostarczania rozrywki, budownictwa socjalnego
Dziś to już żadna nowość – wiemy, że społeczeństwo Europy i świata się starzeje. O „ageing population” („starzejącym się społeczeństwie”) coraz więcej pisze się i mówi. W ostatnich czterech dekadach XX wieku przeciętna długość życia człowieka na świecie wzrosła z około 50 do 66 lat (Palacios, 2002), a w Unii Europejskiej w 2007 wynosiła 78 lat (Eurostat, 2008).
W wielu krajach na całym świecie proporcja osób starszych do młodszych i pracujących rośnie. To z kolei stanowi wyzwanie dla sektora publicznego – świadczenie usług zdrowotnych i opieka nad osobami starszymi oznacza istotne i szybko wzrastające koszty dla rządów wielu państw. Przykładowo, w Wielkiej Brytanii seniorzy są głównymi korzystającymi z powszechnej służby zdrowia oraz opieki społecznej. W efekcie około 40 proc. budżetu brytyjskiego National Health Service przeznacza się rocznie na leczenie ludzi powyżej 65 roku życia (NHS Scotland, 2005).
Koszty te jednak stale rosną. W końcu mamy do czynienia z szybko starzejącymi się społeczeństwami. Ostatnie badania przeprowadzone w Szkocji wskazują, że populacja ludzi powyżej 65 roku życia wzrośnie o 21 proc. między 2006 i 2016 rokiem, a o 62 proc. do 2031. Z tych samych prognoz wynika również, że do 2016 roku populacja ludzi powyżej 85 roku życia zwiększy się o 38 proc. A do 2031 ten skok wyniesie oszałamiające 144 proc.!
Przerażająca wizja? Z jednej strony, sytuację demograficzną można uznać za sukces. W porównaniu do poprzednich pokoleń, żyjemy dłużej i zdrowiej. Z drugiej strony, musimy się zastanowić nad konsekwencjami tych zmian, na przykład w zakresie zapewnienia opieki dla osób starszych. W ciągu najbliższych czterech lat koszty, jakie szkocka służba zdrowia poniesie na ten cel, wzrosną o ponad 1 miliard funtów (22 proc. wzrostu) oraz nawet o 3,5 miliarda funtów do 2031 (74 proc. wzrostu).
Jeśli zakładamy, że standard usług nie ulegnie zmianie do 2031 roku, to średni wymagany wzrost realnego budżetu szkockiej służby zdrowia wyniesie 1,2 proc. rocznie, a 2,7 proc. dla innych organizacji, które obecnie dostarczają usługi dla osób starszych. Mimo, iż ten wzrost procentowo nie wydaje się wysoki, przy obecnej sytuacji służby zdrowia i konieczności szukania oszczędności nie jest to optymistyczna prognoza.
Zwiększenie świadczeń na taką skalę stanowi ogromny problem, zwłaszcza, że finansowy scenariusz kosztów usług dla osób starszych będzie – przy obecnym stanie budżetowym – trudny do wprowadzenia. Rozwiązanie? Dla Brytyjczyków było to wyrównanie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn – w ostatnich latach wiek przejścia na emeryturę wzrósł dla kobiet o 5 lat i wynosi dziś 65 lat. Dodatkowo, na Wyspach debatuje się obecnie nad koniecznością podwyższenia wieku emerytalnego o kolejne 3 lata (czyli do 68 lat).
Samo podwyższenie i wyrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn nie rozwiąże jednak problemu demograficznego. Tym bardziej, że przedłużający się kryzys gospodarczy na Wyspach Brytyjskich będzie wymagał od państwa wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań, które wesprą usługi sektora publicznego dla seniorów. Widać zresztą wyraźnie, że w Wielkiej Brytanii obecny kierunek rozwoju polityki społecznej dla seniorów sugeruje odejście od „paternalistycznej zależności”, czyli od tak zwanego „państwa opiekuńczego”. Co w zamian?
Otóż zachęca się obywateli do uczestnictwa we „współtworzeniu” usług oraz szeroko zakrojonej współpracy między państwem i lokalną społecznością (dokumenty Cabinet Office 2011; Christie 2011). Analitycy sugerują, że taka współpraca korzystnie wpływa na tworzenie bardziej skutecznych rozwiązań i umożliwia efektywne dostarczanie usług dla starszej populacji.
To dobry kierunek, który nie jest wolny od wyzwań. Mimo, że rząd brytyjski przedstawia obecną politykę jako „innowację społeczną” (która rozumiana jest jako nowe podejście wspierające relację nowoczesnego społeczeństwa i państwa), ten „paradygmat zaangażowania” krytycy postrzegają często jako chęć przenoszenia kosztów świadczenia usług z państwa na społeczeństwo. Przykładowo, dla Brytyjczyków nie jest jasne, w jaki sposób ta „innowacja społeczna” zostanie wprowadzona i kto dokładnie jest za nią odpowiedzialny.
Komisja Europejska (i jej „Gothenburg Agenda”) dostrzega wyzwania związane z zapewnieniem dobrej jakości życia (tzw. well-being) dla osób starszych i szuka ducha innowacyjności i wspólnotowości w rozwiązywaniu współczesnych problemów demograficznych (KE, 2009). Nic więc dziwnego, że obecna polityka rządu brytyjskiego aktywnie zmierza ku takim innowacjom społecznym, które wpływają na poprawę jakości życia seniorów.
Przykładem mogą być inicjatywy brytyjskiego rządu, które stymulują rozwój i zwiększone zaangażowanie przedsiębiorstw społecznych. Te ostatnie wspierałyby społeczeństwo poprzez dostarczanie koniecznych usług – promocji i ochrony zdrowia, leczenia i opieki, dostarczania rozrywki, budownictwa socjalnego itp. Takie przedsiębiorstwa społeczne, które są finansowo niezależne od środków publicznych, łączą ducha przedsiębiorczości z misją społeczną. I to one mogą stanowić rozwiązanie (albo część rozwiązania) dla konsekwencji tykającej bomby demograficznej.
Szacuje się, że obecnie w Szkocji, której populacja liczy nieco ponad 5 milionów mieszkańców, funkcjonuje około 3 tys. przedsiębiorstw społecznych. Niektóre z nich dobrze zidentyfikowały wyzwania, jakie niosą zmiany demograficzne i wspierają seniorów. Liczba tych przedsiębiorstw jest jednak niedostateczna i istnieje potrzeba stworzenia dokładnego modelu „przedsiębiorstwa społecznego”. Modelu, który mógłby być rozpowszechniony w skali całego kraju.
Jedną ze świetnych inicjatyw w ramach „innowacji społecznej”, finansowaną przez Unię Europejską oraz rząd Szkocji, był projekt badawczy O4O (ang. „Older People for Older People” czyli „Starsi dla Starszych”). Eksperyment ten rozpoczął się w 2007 i zakończył w 2011 roku. Jego celem było umożliwienie rozwoju przedsiębiorstw społecznych, które wspierałyby życie starszych osób w dwojaki sposób.
Po pierwsze, takie przedsiębiorstwa miały dostarczać usługi dla tych seniorów, którym do niezależnego życia w swoich domach konieczna była pomoc. Idea projektu zakładała również aktywny udział starszych osób w tworzeniu i prowadzeniu tych przedsiębiorstw (jak sugerowałaby sama nazwa, która nawiązuje do wzajemności). Drugi element projektu opierał się na wynikach międzynarodowych badań, które wskazują, że im dłużej starsze osoby są aktywne, tym większe prawdopodobieństwo, że pozostaną one zdrowe – fizycznie i psychicznie. A także zdolne do niezależnego funkcjonowania.
Co ciekawe, badania pokazują bliski związek między fizycznym zdrowiem i udziałem we wspólnych przedsięwzięciach oraz z przynależnością do grupy. Wspólne działanie prowadzi do poprawy samopoczucia, które związane jest ze znaczącą poprawą stanu zdrowia. A zatem zaangażowanie jednostek i społeczności w zakładanie i prowadzenie przedsiębiorstw społecznych może mieć pozytywny wpływ na zdrowie i jakość życia ludzi, w tym seniorów.
Projekt O4O zakładał, że jednym ze sposobów rozwiązania demograficznego problemu Szkocji jest promocja usług, które pomagają starszym obywatelom żyć aktywnie i zdrowo tak długo, jak to możliwe. Jednocześnie zmniejsza się zapotrzebowanie na kosztowne usługi specjalistyczne związane z opieką medyczną. Tym samym, O4O proponuje znaną i sprawdzoną metodę: „lepiej zapobiegać niż leczyć”. Dodatkowo, ten innowacyjny projekt zmienia wizerunek starszych osób, pokazując ich jako dynamiczną grupę społeczną i rozwiązanie dla demograficznych wyzwań, nie zaś problem czy obciążenie.
Na terenie Szkocji, w ramach projektu O4O założono stworzenie czterech przedsięwzięć społecznych. Trzy z nich zakończyły się sukcesem. Ten sam projekt przeprowadzono również w Finlandii, Szwecji, na Grenlandii oraz w Irlandii Północnej. W większości przypadków korzyści dla lokalnych seniorów były ogromne. Mimo że O4O był naukową próbą testującą pewien kierunek brytyjskiej polityki społecznej, stał się przykładem, jak teoretyczne pomysły mogą zmieniać się w konkretne rozwiązania.
Stworzone przedsiębiorstwa społeczne mają na celu ułatwienie życia mieszkańcom lokalnych miejscowości. Jedno zastąpiło tak zwane „day care centre”, czyli centrum opieki dziennej, w którym starsze osoby mogą się spotkać, porozmawiać, wspólnie stworzyć kółka zainteresowań oraz za niewielką opłatą dostać ciepły posiłek.
Inne przyczyniło się do stworzenia lokalnego transportu (w wiosce, w której transport autobusowy został wycofany z powodu zbyt wysokich kosztów). W kolejnej z miejscowości, projekt O4O miał na celu integrację ludności i zachęcenie ich do lokalnej współpracy. Ostatecznie, z niewielką pomocą raportów z BBC, lokalna społeczność przyczyniła się do nagrania filmu o historii tejże miejscowości. Po zakończeniu nagrania, mieszkańcy zdecydowali się na niezależny projekt, zmierzający do utworzenia lokalnego przedsiębiorstwa społecznego.
Przykłady te ukazują sukces skutecznej implementacji założeń projektu O4O. Trzeba jednak zauważyć, że opisane przedsiębiorstwa społeczne nie powstałyby bez pomocy naukowców, których zadaniem było wspomaganie ich tworzenia. Na uwagę zasługuje fakt, że proces tworzenia lokalnych przedsiębiorstw społecznych był czasochłonny i uzależniony od wielu czynników. Co ważniejsze, stworzone przedsiębiorstwa społeczne opierają się w dużej mierze na pracy wolontariuszy, którzy zdecydowali się poświęcić czas i wykorzystać swoje umiejętności, aby wspierać lokalne inicjatywy.
Obecnie stworzone przedsiębiorstwa społeczne stoją przed kilkoma wyzwaniami. Aby przetrwać, muszą generować przychód, który pozwoli im na kontynuację działalności. Jedno z wymienionych przedsiębiorstw uzyskało kontrakt rządowy generujący znaczny przychód finansowy. Dodatkowo, praca wolontariuszy przyczynia się do obniżenia kosztów działalności.
Jednak nie wszystkie przedsiębiorstwa społeczne znajdują wystarczającą ilość wolontariuszy, chcących pracować za darmo. Tak jak nazwa wskazuje, przedsiębiorstwa społeczne są przedsiębiorstwami, a więc muszą być innowacyjne, konkurencyjne i oferować „coś, co się sprzeda”. I walczyć o przetrwanie.
Więcej informacji na temat projektu O4O można znaleźć na stronie: www.o4os.eu oraz w publikacjach naukowych:
Farmer, J., Munoz, S-A., Steinerowski, A. and Bradley, S. (2011) Health, wellbeing and community involvement of older people in rural Scotland. In Lê, Q. (ed.) Health and Wellbeing: A social and cultural perspective, pp. 127-142. New York, Nova Science Publishers.
Steinerowski, A., Bradley, S., Munoz, S-A., Farmer J. and Fielding, S. (2011) Participation for Health and Wellbeing: Factors Associated with Older People’s Participation in Remote and Rural Communities. In: Angus, D. and Boutsioli, Z. (eds) Health Studies: Economics, Management and Policy, ATINER, pp. 189-200.
Munoz, S-A. and Steinerowski, A. (2012) Rural Entrepreneurialism. In Farmer, J., Hill, C., Munoz, S-A. (eds) Socially Enterprising Communities: service co-production in rural areas, New York, Edward Elgar. (w publikacji)
Steinerowski, A and Woolvin, M. (2012) Supporting older people in establishing social enterprises in rural Scotland through action research: reflections on challenges and opportunities. Families, relationships and societies. (w publikacji)
Artur Steinerowski – doktor przedsiębiorczości i ekspert w dziedzinie przedsiębiorczości społecznej, obecnie pracuje w Scottish Agricultural College (SAC) w Edynburgu. Brał udział w wielu międzynarodowych projektach badawczych, koncentrujących się na poprawie jakości życia lokalnych społeczności. Ostatnio pracował nad unijnym projektem O4O. Obecnie przygotowuje 5-letni program badawczy dla szkockiego rządu.